قزوین آمیزه ای از صنعت و هنر
کوههای بلند،دشتهای وسیع،غارهای شگفت‌انگیز،آبهای شفابخش معدنی،دریاچه‌ها و تالابهای زیبا، آبشارهای پرشکوه، شالیزارهای سرسبز، صحرای خشک کویری، باغ‌های ۱۵۰۰ساله و انواع محصولات گرمسیری و سردسیری، مجموعه‌ای کم‌نظیر را در آلبوم طبیعی کوچکی با نام استان قزوین گردآورده است.
استان قزوین که در حوزه مرکزی ایران با مساحتی معادل 15821 کیلومتر مربع از شمال به استان های مازندران و گیلان ، از غرب به استان های همدان و زنجان ، از جنوب به استان مرکزی و از شرق به استان تهران محدود می شود . سلسه جبال البرز مرکزی و کوه های رامند و خرقان از سه جهت استان را فرا گرفته و دشت گسترده ای را به وجود آورده اند .کوه های معروف آن سیالان ، شاه البرز ،سلطان پیر، سیاه کوه و... هستند که سیالان با 4175 وشاه البرز با 4056 متر بلندتر از دیگرانند .
ساختار توپوگرافیکی متفاوت ، شرایط اقلیمی مختلفی را در پهنه جغرافیایی استان به وجود آورده که با نوسان آشکاری همراه است.
" تقسیمات، وسعت و جمعیت "
استان قزوین با شهرستان‌های قزوین، تاکستان، بوئین زهرا ، آبیک و البرز شامل ۲۰شهر، ۱۸بخش، ۴۴دهستان، هزار و ۵۳۲آبادی و با مساحتی معادل ۱۵ هزار و ۸۲۱کیلومتر مربع، حدود یک درصد از مساحت ایران را شامل می‌شود.
درباره استان
با این که شهرنامه نگاران و جغرافی نویسان برای نامگذاری شهر قزوین به نکات فراوان و متفاوتی اشاره کرده اند، به نظر می رسد وجه تسمیه ای که استاد دکتر دبیر سیاقی از علامه علی اکبر دهخدا نقل می کنند علمی تر و به حقیقت نزدیک تر باشد : قزوین مرکب از “ کزو” به معنای پسته کوهی و “ ین ” نسبت است، یعنی سرزمین پسته. محصولات کشاورزی و باغی قزوین از گذشته های بسیار دور – با وجود کم آبی شهر – مشهور بوده و به نقاط دیگری صادر می شده، ولی پسته آن به دلیل مرغوبیت، سبزینگی و روغنــی بــودنش از آوازه بیــشتری برخورداراست .
قزوین از قدیمی‌ترین حوزه‌های تمدنی ایران است که براساس یافته‌های باستان شناسان سابقه سکونت در آن به ۱۰هزار سال می‌رسد و حدود ۱۰۰سال پایتخت ایران در دوره صفویه بوده‌است.
استان قزوین با ثبت بیش از یکهزار اثر تاریخی که۱۲درصد ازبناهای تاریخی کشور را شامل می‌شود دراین زمینه در رتبه نخست کشوری قرار گرفته است.
به‌علت موقعیت خاص جغرافیایی و جاذبه‌های تاریخی سالانه بیش از ۴۰میلیون مسافر و گردشگر از این استان عبور می‌کنند.
همچنین شهرقزوین‌ازسوی برنامه‌اسکان بشرسازمان ملل متحد اوایل پاییزامسال درنایروبی پایتخت کنیا به عنوان شهر نمونه (پایلوت) گردشگری انتخاب شد.
دژهای متعدد، قلعه‌ها،مساجد تاریخی، زیارتگاه‌ها،مدارس، عمارتها،بازارها، خانه‌های قدیمی، دروازه‌ها، کارونسراهای شهری و بین راهی، کلیساها، برج‌ها، مقبره‌ها، آب انبارها و گرمابه‌ها روایتگر تاریخ غنی و پرافتخار بخشی از سرزمین بزرگ ایران هستند.
از سوی دیگر ۱۸۰سال مرکزیت فرقه اسماعیلیان در قزوین و الموت و ۱۰۰سال پایتختی دوره صفوی بر اهمیت این خطه افزوده است و بی‌تردید این ثروت عظیم نیازمند توجه بیشتر و بهره‌برداری بهینه است.
" قزوین، ایران کوچک "
تنوع اقوام ایرانی ساکن در استان قزوین به گونه‌ای است که می‌توان آن را یک ایران کوچک نام نهاد و همزیستی دیرپای فارس ها، کردها، لرها، آذری‌ها، تاتها و همچنین گویش و پوشش‌های بومی و محلی مختلف در جای جای استان قزوین، نمونه کوچکی از گونه‌گونی سرزمین پهناور و یکپارچه ایران را در این خطه از میهن اسلامی یادآور می‌شود.
حضوراقلیت‌های دینی ارامنه و آشوری‌ها و برخورداری از تمامی حقوق قانونی و همزیستی مسالمت‌آمیز آنان در کنار مسلمانان نیز بر زیبایی و جذابیت بافت فرهنگی این خطه افزوده است.
موقعیت اقتصادی
موقعیت ممتاز استان از دیر باز آن را با رونق اقتصادی ، تولیدی و بازرگانی در آمیخته و اینک نیز یکی از قطب های اقتصاد کشور به شمار می رود و مردان و زنان پر تلاش آن نقشی بسزا در چرخه تولید ملی دارند .
ناصر خسرو متفکر و جهانگرد مشهور در سفر نامه خود آورده است : " ... قزوین را شهری نیکو دیدم ... از همه صناع ها در آن شهر بود . " وجود کارخانه هاو کارگاه های فراوان قالی بافی ، کاشی و سرامیک ، شیشه و میناگری ، صنایع فلزی ، اسلحه سازی و ... در دوره صفوی بر استعداد های صنعتی منطقه تاکید دارند
بانگاهی پر شتاب ، اندکی از این توانایی ها را مرور می کنیم :
1 - صنعت بنابر آنچه که در کتاب های تاریخ و جغرافیای تاریخی آمده پیشینه صنعت در منطقه قزوین به هزاران سال پیش باز می گردد . مطالعات باستان شناسی دستان تــوانـمند ساکنــان این سامــان را در ساخت سفالینه های هنرمندانه نشان داده و آثارشان را زینت بخش موزه های معروف دنیا ساخته است .
استان قزوین در روزگار ما به خاطر داشتن شهرک و مجتمع های متمرکز صنعتی همچون: البرز ، لیا ، تاکستان ، حیدریه ، نــهاوند ، آراسنــج ، و شـهــرک صنعتی تکنولوژی برتر که بیش از 600 واحد تولیدی بزرگ را در خود جای داده یکی از مهمترین مراکز صنعتی کشور به شمار می آید . تنوع تولید را باید از ویژگی های صنایع استان دانست .
هم اینک افزون بر هزار نوع محصول در این کارگاه ها تولید می شود که می توان از لوازم خانگی ؛ صنایع غذایی ؛ بهداشتی و دارویی ؛ محصولات شیمیایی و سلولزی؛ فلزی و ریخته گری ؛ الکترونیک و مخابرات ؛ محصولات ساختمانی ؛ فراورده های کانی غیر فلزی و ... نام برد که به خارج از کشور نیز صادر می شوند .
در استان قزوین بیش از 16 نوع ماده معدنی با ذخیره های مختلف وجود دارد که به 3 بخش غیر فلزی ، فلزی و مصالح ساختمانی تقسیم و شامل انواع خاک های صنعتی ، سیلیس ، دولومیت ، نمک ، خاک سرخ ، ذغال سنگ ، آهک ، گچ ، گرانیت ، و ... بوده ؛ هم اکنون در بیش از 70 معدن ، عملیات استخراج و بهره برداری صورت می گیرد .
2- کشاورزی دشت وسیع و حاصلخیز قزوین که سطح زیر کشت و باغات آن به بیش از 13 هزار کیلومتر مربع می رسد – با این که وسعت آن کمتر از یک درصد مساحت کل کشور است – 2/1 درصد از کل اراضی قابل کشت کشور را در خود جای داده است . علاوه بر کاریزها و هزاران حلقه چاه عمیق و نیــمه عمیق ، دشــت قـــزوین به وسیله طولانی ترین شبکه کانال آبرسانی که از سد انحرافی سنگبان طالقان و زیاران سرچشمه می‌گیرد سیــراب می‌شــود. محصــولات کشاورزی آن را انگور ، فندق ، پسته ، زیتون ، سیب ، حبوبات ، صیفی جات و ... تشکیل می دهد . دامداری ، پرورش طیور و آبزیان نیز در استان قزوین در سطح گسترده ای انجام می شود .
3- بازرگانی نزدیکی به پایتخت ، امنیت ، شبکه حمل و نقل مناسب زمینی ، ریلی و هوایی ، مجاورت قطب های صنعتی و کشاورزی ، همسایگی 6 استان کشور ، مراکز نگهداری و ذخیره سازی کالا ، پیشینه درخشان فعالیت های اقتصادی- که وجود ده ها کاروانسرای شهری و بین راهی مبین آن است - و ... موجب شده است استان قزوین در قلمرو بازرگانی و تجارت موقعیت ارزنــده‌ای داشتــه باشد و انبوه سرمایه گذاران به آن روی آورند .
هم اینک نیز استقرار دانشگاه بزرگ و بین المللی امام خمینی ( ره)، علوم پزشکی، کار، پیام نور، آزاد و مجتمع های آموزشی دیگر مهر تاییدی بر شایستگی ها و توانایی های فرهنگی این خطّه از ایران عزیز است.
* منبع: سایت میراث فرهنگی ایران
